In Leiden verzet een aantal belanghebbenden zich jarenlang hevig tegen de nieuwe inrichting van de historische begraafplaats Rhijnhof. Ze krijgen volop steun van GroenLinks (dan nog in de oppositie) maar het voorstel wordt uiteindelijk door de gemeenteraad goedgekeurd. Als na de gemeenteraadsverkiezingen GroenLinks toetreedt tot de coalitie is het aan GroenLinks Wethouder Martine Leewis om een uitweg te vinden binnen nieuwe politieke verhoudingen.
“Na 20 jaar was er een uitvoeringsbesluit dat voorzag in een nieuwe vijver en een brug. Er moesten oude bomen weg en daar moest nog een kapvergunning voor verleend worden. Er was een bomenstichting (Bomenbond Rijnland) die daartegen procedeerde. Ze waren er heftig op tegen en startten een petitie om die bomen te redden. Mijn eigen fractie van GroenLinks zat destijds in de oppositie. Ze stelden schriftelijke vragen, schaarden zich aan de kant van de bomenstichting en stemden tegen het voorstel (dat wel wordt aangenomen).”
Wij winnen de verkiezingen. Ik word wethouder: ‘Nu ga jij die bomen redden!’
“Intussen veranderen de politieke tijden: altijd interessant.. Wij winnen de verkiezingen. Ik word wethouder. Natuurlijk meldt iedereen zich meteen bij mij: ‘Nu ga jij die bomen redden!’”.
Eerst luisteren
“Iedereen wilde een afspraak en moest hun kant van het verhaal vertellen. De begraafplaats, de ontwerper van het plan, de bomenbond, mijn eigen ambtenaren. Ik zei dan ‘oké maar zullen we met z'n allen om de tafel gaan?’ Het conflict zat zodanig vast dat men dat niet wilde; ik moest hún gelijk geven, niet de ander. Ik probeerde aan de ene kant het vertrouwen te winnen door in gesprekken één op één te laten merken dat ik wel degelijk snap wat ze bedoelen. ‘Ik hoor wat je zegt’. ‘Heb ik je goed begrepen dat....’. Dus eerst luisteren en dan nog een keer luisteren en dan nog een keer luisteren. Stel je oordeel uit. Heel vaak is alleen gehoord worden al een hele stap. “Je bent volgens mij heel boos en zou het kunnen zijn dat het hierdoor komt…?”. Moet je zien wat er dan gebeurt. Mensen lopen als een ballonnetje leeg.”
Dus eerst luisteren en dan nog een keer luisteren en dan nog een keer luisteren. Stel je oordeel uit. Heel vaak is alleen gehoord worden al een hele stap.
“Maar… er lagen wel gewoon afspraken. Een kapvergunning is een logisch gevolg van het eerder genomen besluit. Als er echt helemaal tot de Raad van State doorgeprocedeerd wordt, dan moet je echt van goede huize komen om te zeggen “ja sorry, we zijn tot nieuwe inzichten gekomen”. Aan de andere kant: de casus zat ook heel ingewikkeld in elkaar; een waanzinnige kluwen en er kwam veel emotie bij kijken. Een aantal bomen blijkt beschermde status te hebben. Tegelijkertijd wordt er in de media gesproken over 24 bomen; maar het leeuwendeel blijkt gewoon opschot te zijn omdat ze het beheer hebben laten lopen in afwachting van de herinrichting.”
Mediation in plaats van de Raad van State
“Toen heb ik als wethouder mediation voorgesteld. Ik zeg: ‘Ik heb nu met ieder van jullie gepraat. Het gelijk ligt zodanig in het midden dat de proceskwaliteit voor mij belangrijker is dan dat ik jou of jou je zin geef. Mag ik jullie beloven dat als jullie met elkaar tot iets komen waar je allemaal je handtekening onder zet, dat ik ervoor ga staan?’ Verder heb ik altijd blijmoedig gezegd dat het alternatief is dat we gewoon naar de rechter gaan. Dat kan altijd nog.”
“De belanghebbenden hebben achteraf gezegd dat ze het heel spannend vonden, maar ze zijn nog steeds blij met de uitkomst en er heeft niemand afstand van genomen. De kapvergunning is verleend maar er is een heel ecologisch plan bijgekomen, mede opgesteld door de Bomenbond. Er is een mediator opgezet om het proces te begeleiden. Over de mediation wilde ik tussentijds niets horen. Ik heb gezegd: ‘Jullie moeten met elkaar in een hok. Ik kies geen partij.’”
Mediation is een hele interessante beweging om te maken. Ik heb het nog een paar keer gedaan en het bevalt mij uitstekend.
“Mediation is een hele interessante beweging om te maken. Het was nieuw hier in de gemeente. Ik heb het nog een paar keer gedaan en het bevalt mij uitstekend. We weten allemaal dat je met mediation 40 procent kans op succes hebt maar dat is extreem hoog! Het is goed om voor jezelf eerst een beeld te vormen van hoe het speelveld in elkaar zit. Hoe zitten de partijen er in? Waar zit de ruimte en is dit iets voor mediation of kan ik gewoon zelf de knoop doorhakken? Mediation wordt te weinig toegepast in de politiek. Ik vind dat er echt een wereld te winnen is.”
Martine Leewis was tot oktober 2019 wethouder Duurzaamheid, Mobiliteit, Beheer Openbare Ruimte. Daarvoor was zij bestuurder bij het Hoogheemraadschap Rijnland, Mediator en werkzaam als adviseur bij Arcadis.
留言